Tính mở của văn bản trong tác phẩm văn học dân gian không tồn tại dưới dạng văn bản trong quá trình lưu thông. Tuy nhiên, các nhà sưu tầm đã biến văn hóa dân gian từ trạng thái động thành tĩnh. Dưới hình thức tuyển tập, văn học dân gian được cố định bằng chữ viết (có thể là chữ Hán, danh từ hoặc tiếng phổ thông). Dù cố định nhưng văn học dân gian vẫn có những đặc điểm riêng khác với văn học viết. Đây chính là tính mở của tác phẩm khi nó tồn tại dưới hình thức văn bản. Lâu nay, điều mà các nhà nghiên cứu, sưu tầm nhìn thấy nhưng chưa khẳng định được đó là tính mở của tác phẩm văn học dân gian khi chúng tồn tại dưới dạng văn bản, để tìm kiếm dị bản của chính tác phẩm đó. Mọi tác phẩm văn học dân gian đều tồn tại thông qua dị bản. Có thể định nghĩa về dị bản như sau: dị bản của cùng một tác phẩm văn học dân gian là những văn bản được sưu tầm từ hiện thực cuộc sống, giống nhau về chủ đề và nội dung chính.
Bạn đang xem: Những biến tấu văn học dân gian
Vì vậy, một tuyển tập không có nội dung chính và chủ đề khác với nhóm tùy bút trên, mặc dù vẫn có nhiều điểm tương đồng với nhóm tùy bút trên, nhưng vẫn thuộc về một tác phẩm khác. Ví dụ, các bài hát dân ca Việt Nam có cùng một làn điệu:
1- Người đàn bà cắt cỏ bên sông muốn ăn nhãn nên qua đây. Đi tới, anh nắm cổ tay và hỏi: Em có lấy anh ấy không?
2- Người đàn bà cắt cỏ bên sông muốn ăn trái vả chín nên đến. Đến đây, anh xoa cổ tay và hỏi câu này: Em sẽ lấy anh chứ?
3- Một cô gái khác cắt cỏ một mình và để anh ấy cắt đôi với tình yêu của cô ấy, bạn có còn cắt không? Trong ba bài ca dao trên, nhìn sơ qua ta có thể thấy chủ đề (lời tỏ tình ngộ nghĩnh của một chàng trai) và nội dung chính (xin ghé qua hỏi han) của hai bài ca dao thứ nhất và thứ hai giống nhau. Hai bài chỉ khác nhau ở mấy từ (quả nhãn chín, nắm-bách, cô-có). Đây hẳn là những phiên bản khác nhau của cùng một bài dân ca, có lẽ có tựa đề là “The Lady Mows the River.”
Bài hát thứ ba cũng tương tự như hai bài hát trên, là hình ảnh cô gái đang cắt cỏ, chàng trai chủ động tỏ tình nhưng chủ đề lại khác, không còn là lời tỏ tình hài hước nữa mà là một xưng tội nghiêm túc. Nội dung chính của bài thứ ba cũng khác hai bài trên, không mời mọc, không có hành vi quá khích. Bài hát này là một tác phẩm khác, không phải là bản làm lại của bài hát “Cô gái cắt cỏ bên sông”. Bài hát có thể được gọi là “That Girl Mows the Lawn Alone.”
Hiện tượng biến âm khá phổ biến trong văn học dân gian, hiển nhiên là một biểu hiện của sự cởi mở. Tuy nhiên, các ấn bản không phải là một biểu hiện đầy đủ về tính mở của các tác phẩm văn hóa dân gian khi chúng được ghi lại dưới dạng văn bản. Về mặt lý thuyết, các biểu hiện của sự cởi mở có thể được tóm tắt như sau:
1.Trong ca dao thứ nhất và ca dao thứ hai, giữa các lần thay đổi từ, cụm từ là sự thay đổi của từ, cụm từ. Sự thay đổi này không đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành chủ đề của tác phẩm. Đó không phải là một quy tắc, nó chỉ là ngẫu nhiên. Tuy nhiên, sự biến tấu này cũng tạo nên giá trị thẩm mỹ nhất định.
Đọc câu ca dao 1 trong ví dụ trên, ta thấy câu “Muốn ăn quả nhãn thì nhét vào đây” rõ ràng là một lối chơi chữ. “Long nhãn” (một loại nhãn ngon nổi tiếng ở Hưng An) được chia làm hai bởi ký tự “then”. Trong bài hát thứ hai, “Song chín” thay thế “Long nhãn”. Tín hiệu thẩm mỹ này tạo ra một ý nghĩa khác: “fig” là quả vả cũng tượng trưng cho sự sung túc về vật chất và hạnh phúc. Cả hai tình huống đều mời gọi, nhưng khác nhau về nội dung cụ thể của chúng. Tính tự phát này được các nhà sưu tập đánh giá rất cao, bởi các sợi chỉ thẩm mỹ tập hợp lại với nhau sẽ dẫn đến những kết luận khoa học có giá trị về sự biến đổi của các tác phẩm văn học dân gian. thời gian trong quá trình lan truyền.
2. Thêm từ hoặc cụm từ vào các biến thể. Hình thức này có logic nội tại hơn so với hình thức ngẫu hứng ở trên. Là kết quả của yêu cầu phía nội dung cá thể. Ở đây, chúng ta chú ý đến biến thể thứ sáu thứ tám của dân ca:
- Yêu nhau cùng vượt ba ngọn núi. Năm châu cũng qua sông lớn, mười chín đèo cũng qua.
- Có ba ngọn núi để leo lên trong tình yêu. Năm châu cũng thông non sông, tám mươi chín nẻo cũng thông.
- Đèo nào cao như đèo cóc cay, đèo nào cao như dốc suối. Anh yêu em, yêu em, yêu em mãi mãi. Dù có lúc hay không anh vẫn yêu em
- Đèo nào cao…sát thương liệt luôn. Cho dù con có ghẻ lở, lở loét, thi thoảng lở loét, lở loét, Cha vẫn yêu con. Qua bốn ví dụ trên, dường như hình thức ca dao 1 và 3 không thể hàm chứa hết nội dung cần chuyển tải. Cảm xúc trong lòng đôi trai gái dâng trào đến mức không chịu nổi khuôn khổ thông thường của một bài thơ sáu sáu sáu tám câu. Cần phải nhấn mạnh thêm rằng việc thêm từ hoặc cụm từ vào văn bản là chuyện đương nhiên. Đây là quy luật tác động qua lại giữa nội dung và hình thức thể hiện trong ngôn ngữ tác phẩm nghệ thuật.
Trong thơ ca dân gian, tuy ngôn ngữ tương đối cố định nhưng các dạng mở 1 và 2 xuất hiện nhiều lần. Trên đây chỉ là một vài ví dụ. Nhưng ở thể loại truyện dân gian, việc đổi chữ, thêm bớt chữ giữa các dị bản của cùng một tác phẩm là phổ biến.
Tuy nhiên, không có thay đổi hoặc bổ sung theo nghĩa đen nào đóng vai trò là tín hiệu thẩm mỹ có giá trị cho phiên bản truyện dân gian. Chỉ những thay đổi, thêm bớt từ ngữ liên quan đến hành động của nhân vật mới đáng được quan tâm, bởi trong truyện dân gian, hệ thống hành động của nhân vật có quan hệ trực tiếp đến việc thể hiện chủ đề của tác phẩm.
3. Việc mở rộng nội dung và hình thức tác phẩm bằng cách sưu tầm và ghi lại những biến đổi cho chúng ta thấy một hình thức tự do hơn của tác phẩm văn học dân gian: nó được mở rộng về nội dung và hình thức. Hãy cùng xem câu ca dao này dưới đây: Dongdeng có một con đường lừa, một người phụ nữ và một người mẹ, có một ngôi đền ở Sanqing, anh ấy đã đến Lang với anh trai (xin lỗi?), mẹ anh ấy đã sinh ra anh ấy. Trên tay cầm bầu rượu và nắm nem. Mừng Mảng quên hết lời khuyên của tôi. Ý nghĩa của câu ca dao này là trọn vẹn, nhưng lại có một dị bản khác ghi: Chở vàng đi ngô đồng tìm sông thương trong giấc mộng nằm đêm. Một phiên bản khác tiếp tục: Đi chùa và thắp hương trong một tuần. Khấn bốn phương chùa. Xin nhắc lại: chùa này có thầy. Có một tảng đá với một cánh đồng ngô. Cánh đồng ngô không được trồng mà được trồng. Rễ trường Rễ dọc Rễ ngang.
Còn tiếp: Dưa hấu ruột vàng, vỏ ngoài trắng. Mướp đắng có màu trắng bên trong và màu xanh lá cây bên ngoài. Hình như câu ca dao “Đồng Đăng Có Phố Lừa” hát hoài không hết, không hết. Nhân vật trữ tình dường như lang thang trong những tâm trạng thất thường. Nhiều nhà nghiên cứu đã cố gắng tìm sự thống nhất trong chủ đề của bài dân ca này nhưng không thành công. Chúng tôi nghĩ đó là một bài hát ru. Mục đích của bài hát ru là để ru bé ngủ, vì vậy cần phải duỗi người khi bé còn đang ngủ để làm được điều này. Các bài hát dân gian không chỉ là một ý thích bất chợt, mà được phát triển trong những thời điểm khác nhau và thậm chí có thể ở những nơi khác nhau. Trường hợp thứ hai là một truyền thuyết nổi tiếng mang tên “The Scarab” hay “The King of Anyang”. Câu chuyện được chia thành hai phần riêng biệt gần như có thể đứng riêng.
Phần đầu kể về câu chuyện Vương An Dương làm loa, phần thứ hai kể về tình yêu giữa Meiqiu và Zhongcui. Chúng tôi coi phần thứ hai là phần mở rộng sau này và không được viết cùng lúc với phần thứ nhất. Trong truyện dân gian, việc mở rộng nội dung không chỉ đơn thuần là thêm các đoạn và chương mới. Nó cũng là một phần mở rộng của các lớp (các lớp ý nghĩa). Vì vậy, khi phân tích, chúng ta thấy cùng một câu chuyện, có một nghĩa rất cũ và một nghĩa rất mới. Chẳng hạn, trong truyện “Truyền thuyết hòn đá hút máu”, ý nghĩa cổ xưa nhất là sự chuyển đổi từ hôn nhân nội tộc sang hôn nhân ngoại tộc. Hôn nhân anh em là hôn nhân trong gia đình, không được xã hội hôn nhân nước ngoài chấp nhận. Bi kịch gia đình ập đến. Sự tan vỡ của các gia đình là một tất yếu lịch sử.
Tuy nhiên, “The Legend of Fengfushi” là một câu chuyện về một cặp vợ chồng trung thành và gắn bó với lòng trung thành của họ. Đây là lớp nghĩa thứ hai, mới hơn lớp nghĩa thứ nhất. “Phong Phú Sát Truyện” còn là bài ca phản đối những cuộc chiến tranh phi nghĩa trong thời kỳ phong kiến. Chồng nhập ngũ, vợ đau khổ bỏ nhà ra đi. Tất nhiên, ý nghĩa này đã được thêm vào trong thời đại phong kiến, khi có các cuộc nội chiến.
4.Những cách hiểu khác nhau về cùng một tác phẩm hoặc một chi tiết trong tác phẩm. Tính mở của tác phẩm văn học dân gian không chỉ thể hiện ở câu, từ, nội dung mà còn ở người tiếp nhận. Văn học dân gian được người đọc, người nghe đón nhận trên nhiều phương diện hơn bất cứ đâu, đúng, sai, tốt, xấu và thậm chí bị xuyên tạc một cách có chủ đích.
Ví dụ: Tiền lì xì như nhận lỗi. Câu tục ngữ trên có thể hiểu như sau:
Người ít nói khó nhìn rõ mặt. Khi luộc chì và rót vào khuôn thường có tiếng lì xì. Đề cập đến một người đang buồn bã và lẩm bẩm một mình mà không ai có thể nghe thấy. Tục ngữ có lẽ là thể loại đa chiều phổ biến nhất. Tuy nhiên, các tác phẩm thuộc các thể loại khác không phải không có những cách hiểu khác nhau. Chi tiết dội nước sôi giết cám, lấy xác làm mắm gửi cho ghẻ là những ví dụ điển hình. Những ý kiến trái chiều và phản ứng của độc giả đã xảy ra từ lâu, nhưng thường xuyên hơn ở thời đại chúng ta, vậy mà truyện cổ tích Tấm Cám vẫn trường tồn hàng trăm năm. Dân gian không bỏ chi tiết này, chỉ có các nhà khoa học vi phạm nguyên tắc khi bỏ qua trong một số ấn phẩm, chẳng hạn như cắt một phần thịt của cơ thể sống. Các tác phẩm văn học dân gian phần lớn thuộc về các thời đại đã qua, càng về trước thì càng nhiều chi tiết, hình ảnh, hình tượng càng khó hiểu. Người ta phải dùng kiến thức chủ quan để phân tích và diễn giải “kết tủa văn hóa”. Do đó, sự khác biệt trong cách giải thích các trường hợp này là không thể tránh khỏi. Trên đây là bốn biểu hiện của tính mở của văn bản văn học dân gian. Có thể thấy, mở là một phạm trù thẩm mỹ phản ánh sự tồn tại của tác phẩm văn học dân gian trong đời sống hiện thực. Nó là kết quả của sự sáng tác tập thể và phương thức truyền miệng của văn hóa dân gian.
Các lý thuyết Nandi khác nhau
Biến bản được hiểu là tác phẩm văn học khác với nguyên tác hoặc ở những phiên bản nhỏ hơn so với nguyên tác. Vì vhdg chủ yếu được lan truyền theo phương thức truyền miệng nên luôn có những biến thể. Trong quá trình truyền bá, nguyên tác sẽ bị thay đổi do ký ức của người kể, người đọc, người hát hoặc do điều kiện môi trường, tự nhiên, lịch sử văn hóa, ngôn ngữ vùng miền, tâm lý. Sáng tác và ngẫu hứng là phù hợp hơn. Biến thể là thuộc tính đặc trưng của văn hóa dân gian, là sáng tạo của cá nhân và nhóm, có giá trị bảo tồn nhóm nhất định.
Bản lời
Lời bài hát được hiểu là lời nhạc, là sự kết hợp giữa lời và nhạc chồng lên nhau khi tạo ra cùng một âm thanh. Nói cách khác, ca từ là lời của một bài hát hay một thể loại âm nhạc nào đó, chẳng hạn như lời của một bài thơ trữ tình (2) . Những bài thơ này dựa trên một bài ca dao nguyên bản, có lời giống hoặc gần giống nhưng có thêm bớt một số từ.
Ai mang sáo sang sông
Hãy Tổ Sao Đen Sáo Bay
(lý con sáo sang sông – quan họ bắc ninh)
Ai mang sáo sang sông
Nên chi mynah bay đi
(lý con sáo – thừa thiên huế)
Ai mang sáo sang sông
Hãy để con sáo bay đi
(Lý Khang Hưng-Nam Ba)
Không mayMynah băng qua sông
Thế là con sáo bay đi
(Lý Khang Hưng-Nam Ba)
Ai đã đưa chim sáo qua sông
Vì vậy con sáo bắn lồng và bay đi…
(Lý Khang Hưng-Nam Ba)
Qua các lần xuất bản trên, chúng ta thấy sự xuất hiện của một số từ ngữ mang đặc điểm vùng miền. Ở miền Nam, lời sáo thay đổi nhiều nhất là lời liên quan đến thổ ngữ, như: “Ai xui”, “Ai đưa”, “Qua sông”, “Chụp lồng”. .. Chính những khác biệt trên đã tạo nên một Li Kangxing mạnh mẽ, mang đậm dấu ấn địa phương. Đó cũng là một trong những yếu tố tạo nên đặc trưng dân gian và bản sắc văn hóa vùng miền.
Phiên bản du dương
Âm điệu được hiểu là giai điệu âm vang tái hiện trong nhiều bài hát, chẳng hạn như làn điệu dân ca với giọng điệu mượt mà, trữ tình, ít nhiều có tính chất này trong bài. Các ca sĩ tạo ra các giai điệu khác nhau nhờ trí nhớ, truyền miệng, thay đổi đáng kể trong cách phát âm, sắc thái giọng nói của mọi người ở khắp mọi nơi … “Di Lun” là một tác phẩm văn xuôi, không chỉ có nhiều phiên bản về lời bài hát, mà giai điệu cũng thay đổi.
Từ một câu ca dao nổi tiếng:
Ai đưa sáo sang sông
Hãy để sáo bay đi
Mọi người hát vô số giai điệu với phần đệm, ngắt âm và nhịp điệu hơi khác nhau. Theo thống kê của nhà nghiên cứu lu nhất vu-lệ giang tronglý trong ca dao Việt Namthì có 42 bài hát về con sáo. Hầu hết các biến tấu đều có làn điệu khác nhau, bài cùng tên gọi là ly sáo, có nơi gọi là lý sáo sang sông, hoặc gắn với tên địa phương vì sự khác biệt tinh tế trong cách phát âm. (âm thanh), về giai điệu phù hợp với sáo quảng, sáo trúc…(3).
Trong quá trình biểu diễn, do giọng hát của người hát (phát âm, ngữ điệu) và điều kiện thổ nhưỡng của địa phương có sự khác biệt nên cao độ, âm vực của giọng hát trở nên khác biệt. Ngoài ra, người biểu diễn phải thay đổi quãng giọng theo lời đã thay đổi so với bản gốc. Khi lời ca được cất lên, cách phát âm, âm sắc mỗi nơi mỗi khác, kết hợp với môi trường văn hóa, sinh hoạt của mỗi nơi tạo nên nét đặc trưng cho từng biến thể của giai điệu. Trong ngữ âm tiếng Việt, mỗi âm tiết có cấu tạo: phụ âm đầu, âm đệm, thanh điệu, âm cuối (vần) và thanh điệu nên mỗi âm tiết có cao độ, độ dài, cường độ và nhạc điệu gọi là cao độ (4). , mỗi vùng thuần âm cũng có một số cách phát âm khác nhau, và Cary cũng không ngoại lệ.
Sáo trữ tình Quan hệ thường có các điệu đệm như “Thế là có đôi”, “Yêu đương”, “Yêu bình đẳng”, v.v… kèm theo tiếng “tôi…tôi…”, “a. .a……”…”Ai đem sáo từ sông này sang sông. Cứ nói đôi là đôi, nhưng con này cũng có (a) lồng, mà con này cũng có lồng tình , uyên ương biết bay, uyên ương biết bay, sáo biết bay…”.
Tiếng sáo lý của thừa thiên – huế thường phát ra âm “uh…uh…uh” hoặc “uh…uh…uh…” và thường đi kèm với “ơi ơi”, “yêu bằng”. “, “doing.teeth”… giai điệu trầm, nhẹ nhàng và sâu lắng. Đây cũng là giọng đặc trưng của người Huế nên chất âm thấp hơn Bắc Ninh khoảng nửa cung, gọi là cung trưởng, tức là cao bằng khoảng 1/4 cung chính. Ví dụ: Chánh án hay Giám đốc He chẳng hạn: “Ai đem con sáo sang sông đưa cho, sáo bay đi ơi sáo bay đi.”
Đặc biệt ở Quảng Nam, Li Guangdi có những nét riêng biệt, cao độ của người Quảng Nam tương tự như của người miền Nam, nhưng họ thường phát âm một số từ bằng hoặc bằng. Như “ai” thành “like”, hay “ăn”, “an” thành “en”… nên khi hát “ai đưa sáo sang sông” nghe như “em như đưa sáo sang sông”. để làm nên “một âm điệu.” “… Ngoài ra, ca sĩ còn thấy âm “ư” là âm “uh…uh…uh…”, tạo nên một nét rất riêng: “Ai đưa sáo bạn ơi sang sông (ư) làm răng Để sáo (ư) bay đi (ư) răng dài Để sáo (ư) bay đi (ư) bay xa (ư) bay xa” (5).
Khi tôi đến đất nước phương Nam, lý thuyết sáo có rất nhiều bản, chiếm 23 trong số 42 bài học sáo trong cả nước. Khi hát, phần đệm của Nandi rất phong phú, có đặc điểm “ô rường ô oa tử ơi”, “cô ơi cô ơi”, “thien thi ơi”, “lu la”, “hò x xang” v.v. chiêng xe xang”, “xang cong xe”… giọng nói hơi đơn sơ mộc mạc, thường là “uh…uh…”, một số ít là “hung…like…like… ” hoặc “ờ…ơ… ơ” (6).
Tiếng sáo trữ tình phương Nam đầy ắp nỗi buồn ai oán, niềm vui dung dị, bình dị như cuộc sống và tâm trạng của những người xa xứ mới đặt chân đến.
Tiếng sáo thể hiện sự buồn bã, u sầu, sầu muộn đã được đưa vào Nam Đường Tài Đài đồ, Cai Lương: “Ai đưa đàn về đây (dạ, vâng, vâng) Ai sang sông đưa về đây mynah ra sông. Tình bằng non sông (xin như đại bàng). Vậy cũng bằng sáo (vâng, dạ, vâng). Cửa sổ sổ sách cửa sổ lồng sách và như vậy cửa sổ lồng chim mynah. Yêu cho bằng được bay đi (chuyển thể từ Hài Hước Hài Hước).
Giọng văn dưới đây của Nandi hào hứng, lạc quan, tự do thoải mái: “Hức… hức… ai xui, sáo cái xuôi sông, nàng xuôi sông (ơ). Vậy mynah nấc… uh… chiếc lồng bay xa, bay xa, lý do của Mahe, lý do cho sự ra đi của nó. Hãy thiền đi, cây sáo bay của tôi. Hãy trở lại thiền, ôi cây sáo bay của tôi … “(7).
Trong văn hóa dân gian nói chung và Lý Nam Bác nói riêng, tính dị bản dường như là một quy luật tất yếu, và thuyết Nandi cũng không ngoại lệ. Đây cũng là quy luật sáng tạo của hàng loạt vấn đề như nghệ thuật dân gian. Nó góp phần quan trọng vào quá trình kiến tạo văn hóa nội sinh nhằm phát triển thực thể phong phú hơn mà vẫn giữ được bản chất.
Danh mục: Văn học
