Giới thiệu về làng tranh Đông Hà
Làng tranh Đông Hà (Bắc Ninh)
Cách Hà Nội khoảng 33 km về phía Đông, Làng Hồ hay làng Đông Hồ gần bờ nam kè sông Đuống là một làng nghề thủ công truyền thống, xưa gọi là Làng Mái, nay thuộc xã Song Hồ, huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Bộ. . Sự an toàn. Đây là nơi sản sinh ra những tác phẩm tranh khắc gỗ dân gian đặc sắc được nhiều người trong và ngoài nước biết đến, từ lâu đã đi vào đời sống tinh thần của nhiều người Việt Nam.
Con đê đầu làng Đông Hồ – Ảnh: HG (nguồn honviet.vitinfo.com.vn
Xuất phát từ Hà Nội, nếu muốn đến Đông Hồ, bạn đi dọc theo quốc lộ 5 (đường đi Hải Phòng) khoảng 15km đến ga Phú Thụy thì rẽ trái, đi tiếp khoảng 18km sẽ đến đường Hồ. Huyện lỵ Thuận Thành. .Từ đây rẽ trái khoảng 2 cây số là đến Lake Village. Du khách cũng có thể đi hết con đường đến Phố Hồ và lên bờ kè, rẽ trái vào trụ kè thứ hai, có biển chỉ dẫn đến Sông Đông.
Chân dung làng nghề
Đông Hồ là một làng nhỏ với hơn 220 hộ dân sống bằng nghề vẽ tranh và nuôi ngựa chứ không làm ruộng, phương pháp làm tranh lâu đời nhất còn được lưu giữ trên đất kinh bắc. Ca dao Việt Nam khắc họa sinh động hình ảnh làng Đông Hồ Thứa, một làng quê khiêm tốn bên bờ sông Đuống hiền hòa, nêu bật những chuẩn mực đạo đức được gìn giữ qua bao năm tháng. Cuộc sống đã tạo nên cách ứng xử độc đáo của dân làng: trọng danh dự, tiết độ, lời nói lễ phép, từ trên xuống dưới rõ ràng, ít người trong làng lớn tiếng mắng mỏ…
“Nếu bạn quay trở lại Rooftop Village với anh ấy, bạn sẽ có một lịch trình tuyệt vời cho công việc sơn sửa hồ bơi.”
Hoàng hôn trên sông Đuống – Ảnh: Đặng Lam Điền (vnkrol.com)
Tranh Đông Hà xuất hiện vào khoảng thế kỷ 16 là tranh thủ công, là kết tinh của sự khéo léo và kiên nhẫn, cộng với nghệ thuật thẩm mỹ tinh tế… Đây không phải là tranh vẽ, tranh được vẽ theo cảm hứng, in lại qua bản in. Để tạo ra những bức tranh tinh xảo, người họa sĩ và nhà điêu khắc mẫu cần phải có niềm đam mê nghệ thuật và trình độ kỹ thuật cao. Có 180 loại tranh Donghe thuộc 5 loại: tranh tế lễ, tranh lịch sử, tranh chúc tụng, tranh sinh hoạt và tranh truyện.
Bản khắc gỗ và tranh in – Ảnh: nguồn tranquan.webs.com
Có thể nói, khoảng thời gian từ nửa sau thế kỷ 20 đến năm 1944 là thời kỳ hoàng kim của làng tranh, trong làng có 17 dòng họ tham gia làm tranh. Trong những năm kháng chiến chống Pháp, do chiến tranh tàn phá tang thương, nghề vẽ tranh cũng bị gián đoạn một thời gian. Mãi đến khi hòa bình lập lại ở miền bắc, nhất là sau ngày đất nước thống nhất, làng tranh mới được phục hồi. Thật không may, sau nhiều thập kỷ đổi mới kinh tế thị trường và ảnh hưởng của các xu hướng nghệ thuật phương Tây, ý thức và xu hướng xã hội cũng thay đổi, buộc Donghe Huaxian phải đối mặt với sự tồn tại của chính mình (!).
Làng Hồ tất bật mùa tranh Tết – Ảnh: P. Quyên (nguồn phapluattp.vn)
Từ tháng 3 đến tháng 7 hàng năm, cả làng làm vàng mã, từ tháng 8 đến tháng 12 là cao điểm vẽ tranh đón Tết, khắp làng tràn ngập sắc hoa lan hồ điệp. Đặc biệt, Làng Hủ có lễ hội vào rằm tháng 3 âm lịch, trong các lễ hội diễn ra các nghi lễ truyền thống như cúng thần, đua ngựa, thi vẽ tranh…
Làm sáng nét vẽ dong ho trên giấy dó…
Các dòng tranh dân gian Việt Nam có Hàng Trống (Hà Nội), kim hoàng (Hà Nội – Hà Tây cũ), đồng hồ (Bắc Ninh), làng sanh (Huế)…, tranh đồng. Hồ đứng do gắn liền với làng xóm, với cuộc sống bình dị của người dân quê, rất gần gũi với cộng đồng người Việt…
Tranh “Vinh hoa – phú quý” – Ảnh nguồn kythuatin.com
Tranh Đông Hồ được in trên giấy dó, một loại giấy thủ công từ cây dó, mọc trong rừng như vỏ cây bạch đàn. Cây dó được đưa đến cối giã nát, rây lấy bột mịn, bột này được dùng để làm giấy dó. Còn được gọi là giấy diep vì giấy thường được phủ một lớp keo hoặc nhựa thông khi quét và trộn với bột từ vỏ diep nghiền nhỏ để tạo nên những màu sắc lung linh.
Quét hồ Điệp lên giấy Dó – Ảnh: nguồn shopmynghe.com
Người làng Hủ đã biết cách chế biến, tinh chế các nguyên liệu tự nhiên để tạo nên những màu sắc truyền thống vừa tươi tắn vừa hấp dẫn như màu xanh từ lớp gỉ, màu chàm từ lá cây chàm Lạng Sơn, màu đỏ, màu chu sa từ khai thác đá trên núi; màu vàng đến từ hoa hoặc rơm nếp; . . Đây là những màu cơ bản, đừng pha trộn chúng, mỗi màu tương ứng với một khối gỗ, vì vậy hãy sơn thường xuyên, đồng hồ chỉ có bốn màu.
Sắc màu tranh Đông Hồ – Ảnh: Thành Thuận (daibieunhandan.vn)
Đề tài lấy từ chính cuộc sống, hoạt động sản xuất hay triết lý hiện thực tuy giản dị nhưng cũng rất gần gũi với cuộc sống hàng ngày. Từ những nhân vật trong truyện cổ tích, cảnh đẹp sông núi, đến những bức tranh mang ý nghĩa ngụ ngôn, “tôn hoa cầu phú”, “hái dừa”, “đánh ghen”, “thú sáo, chăn nuôi”, “hái dừa”. năm Canh Tý” trong cuộc sống hàng ngày…tất cả đều chứa đựng những triết lý nhân văn sâu sắc.
Tranh “Đám cưới Chuột” – Ảnh: nguồn designs.vn
Thay vì sử dụng nguyên lý ánh sáng hay quy luật xa gần trong hội họa đương đại bóc tách bố cục một cách chặt chẽ, các họa sĩ chỉ sử dụng những đường nét đơn giản để tạo nên tranh dân gian, tạo nên những bức tranh Donghao với nhiều bố cục ước lệ về tả và hình , đưa khán giả bước vào thế giới tranh ảnh hồn nhiên, giản dị nhưng cũng vô cùng thú vị. Đặc biệt trên mỗi bức tranh, bao giờ họa sĩ cũng ghi thêm một vài câu chữ Hán hoặc danh từ (ngày xưa) hoặc thơ phú (ngày nay) để bức tranh thêm ý nghĩa…
Tranh Đông Hào trong đời sống Việt Nam
Tranh Đông Hà rất gần gũi với đời sống nông thôn vùng đồng bằng sông Hồng và các tỉnh, thành phía Bắc, hình ảnh của nó đã đi vào thơ ca, văn học, thậm chí cả chương trình giảng dạy. Trong bài thơ “Qua sông Đuống”, nhà thơ Hoàng Cầm đã làm toát lên cái hồn dân tộc của tranh dân gian Đông Hà:
“Những bức tranh trên giấy với gà Donghe, lợn tươi và màu sắc tươi sáng của quốc gia.”
Tranh khắc gỗ “Âm dương heo” – Ảnh: Pearlrough.blogspot.com
Nhà thơ Đỗ Bản có mấy dòng miêu tả phong cách hội họa của Đông Hạo rất thú vị:
“Trong sân có pháo chuột chết tiệt, trên tường có tranh gà chọi rực rỡ.”
Có thể thấy tranh của Đông Hào gắn liền với không khí mùa xuân của cuộc sống thôn quê. Trước đây, tranh Đông Hà chủ yếu làm vào dịp Tết, người dân quê mua tranh về dán lên tường, trang trí bằng tranh mới khi tiễn cũ đón tân. Thú chơi tranh đầu năm vừa sâu sắc vừa tao nhã, người chơi tranh đã gửi gắm những lời chúc năm mới một cách chu đáo vào nội dung bức tranh mình chọn mua.
Vẽ “con gà” – Nguồn ảnh: skydoor.net
Vào tháng Chạp, chợ tranh Đông Hồ sôi động, có năm phiên chợ vào các ngày 6, 11, 16, 21 và 26. Từ sáng sớm, người dân tứ phương kéo về làng tranh Đông Hồ tấp nập như một. ngày hội. Nhiều người đến đây để mua bán tranh, nhưng cũng có nhiều người chỉ muốn thỏa trí tò mò hoặc muốn chiêm ngưỡng tranh của Donghao. Nhiều người không ngại đường xa đến đây du lịch, và họ đều muốn treo một vài bức tranh Đông Hà trong nhà vào dịp Tết Nguyên đán, để gia đình được bình an, may mắn, vạn sự như ý…
Tranh “Hái Dừa” – Ảnh: nguồn designs.vn
Người làng Hủ sẽ nhớ mãi câu ca dao ấy:
“Anh em nào giao dịch trên trăm lệnh nhớ trở lại tháng 12 để giao dịch tranh nhé”.
Hàng nghìn bức tranh được bán ra mỗi năm, sau hội chợ tranh lần trước, những bức tranh ở nhà được gói lại và cất giữ cho đến mùa tranh năm sau.
Tranh “Bịt mắt bắt Dê” – Ảnh: nguồn designs.vn
Tranh Hecun được nhiều người coi là sản phẩm đặc biệt ở phía bắc Bắc Kinh. Không chỉ người Hà Nội và người một số tỉnh ở Trung Quốc sành điệu, yêu thích đến tham quan, tìm hiểu và mua tranh Festival Đông Hà, mà còn có rất nhiều du khách, người dân trong giới hội họa, mỹ thuật trong nước. Người nước ngoài cũng đến đây để tìm hiểu nghệ thuật vẽ tranh dân gian làng hồ nổi tiếng.
Cần có quản gia
Sau khi hòa bình lập lại năm 1954, Làng tranh Đông Hà được khôi phục và một số hợp tác xã sản xuất được thành lập. Đây là thời kỳ tranh Đông Hà được xuất khẩu sang các nước xã hội chủ nghĩa. Từ năm 1985 đến năm 1990, do tác động của nền kinh tế thị trường và những thay đổi về cơ chế chính trị của các nước Đông Âu, việc xuất khẩu tranh gặp nhiều khó khăn, thị hiếu thẩm mỹ của nhân dân cũng thay đổi, trước khi các nước phương Tây mới du nhập.
Bản khắc gỗ và tranh “Đánh ghen” – Ảnh: nguồn kythuatin.com
Tranh không tìm được đầu ra, gần như cả làng quay sang làm tranh cống để mưu sinh. Phải công nhận rằng ngành giấy chúc tạo cơ hội việc làm quan trọng cho mọi người, từ người già đến trẻ em có thể tham gia sản xuất khi rảnh rỗi. Nhờ nghề vàng mã phát triển, kinh tế của người dân Làng He được cải thiện, đời sống người dân có nhiều đổi thay, những nếp nhà tranh cổ kính đã được thay thế bằng những ngôi nhà cao tầng hiện đại…
Xe máy hàng mã lắp ráp tại làng Hồ – Ảnh: Văn Chi (my.opera.com)
Xưa kia, dòng tranh dân gian lâu đời tưởng như mai một nhưng được sự yêu mến của nhiều nghệ nhân, trong đó có gia đình ông Nguyễn Đăng Triết và ông Nguyễn Hữu. sam that dong ho painting pro đã trở lại với màu sắc mới và sống động. Để hồi sinh tranh Đông Hà, ông Che đã huy động con cháu xây dựng “Trung tâm giao lưu văn hóa tranh Đông Hà” với diện tích 5.500 mét vuông.
Trung tâm giao lưu văn hóa – Ảnh: Văn Chi (nguồn my.opera.com)
Trung tâm đã tạo nên một không gian văn hóa đặc sắc và trở thành điểm dừng chân không thể thiếu khi đến thăm làng nghề. Hàng năm, trung tâm đón hàng chục nghìn lượt thương nhân trong và ngoài nước đến tham quan, mua sắm sản phẩm. Một trong những điều khiến du khách thích thú là tự tay làm tranh Donghe dưới sự hướng dẫn của hướng dẫn viên.
Sinh viên FPT với những trải nghiệm lý thú – Ảnh: Thành Long (nguồn chungta.vn)
May mắn là còn ít người còn mê vẽ tranh nên tranh hai gia đình vẽ bán rất chạy, thỉnh thoảng có khách nước ngoài đến mua tranh. Vì vậy, thu nhập cũng tạm ổn, giúp họ có thêm động lực để tiếp tục bảo vệ và phát triển nghề truyền thống. Điều đáng mừng là sau một thời gian chạy theo trào lưu tranh “kiểu mới”, nhiều người cũng nhận ra vẻ đẹp ẩn chứa trong sự giản dị của tranh dân gian và quay trở lại với thú chơi treo tranh Đông Hà. Đặc biệt là trong lễ hội mùa xuân.
Tranh Đông Hồ mang sắc diện mới – Ảnh: nguồn vnphoto.net
Hy vọng rằng cùng với tỉnh Bắc Ninh sẽ thành lập Trung tâm Lưu trữ Quốc gia Tranh Đồng Hoa trình UNESCO công nhận là di sản văn hóa thế giới. Ở đời, vận may sẽ lại mỉm cười đến với làng tranh Đông Hà, để tranh Đông Hà luôn giữ được vẻ tươi tắn, rực rỡ trên giấy…
