* Phát biểu nào đúng, “Tất cả đều giống như một bức tranh” hay “Tất cả đều giống như những quả chanh”? (Trần Văn Lai, Hải Châu, Đà Nẵng).
– Nhiều người tranh cãi nhau về hai thành ngữ nói trên, nhất là về chữ tranh hay chanh. Theo quan điểm của chúng tôi, nó phải đúng là “như một bức tranh”.
Ở nước ta trước đây lợp mái tranh là chủ yếu. Bài “Cỏ tranh – đơn giản mà hiếm” đăng trên website caythuocchuabenh.vn mô tả cỏ tranh như sau:
“Cỏ tranh còn gọi là bạch mao căn, cỏ tranh, mắc ca. Người Dao gọi là gan, người K’dong gọi là diaa, người Thái gọi là lạc ca… Tên khoa học của nó là imperata cylindrica beauv.Họ lúa (Poaceae ), từ đồng bằng đến miền trung và miền núi, rất gần gũi với đời sống con người.
Tranh là một loại thảo mộc lâu năm có thân rễ dài, lan rộng và ăn sâu vào lòng đất. Cây mọc hoang và phân bố rộng rãi ở các vùng bắc, trung, nam Trung Quốc và nhiều nước có khí hậu nhiệt đới trên thế giới. Thường thấy mọc ở những nơi cao ráo như bờ ruộng, bờ mương, bờ sông, gò đồi…và đôi khi mọc thành bụi cỏ lớn trên đồng cỏ. Một số nơi dùng lá làm mái nhà. “
Trước đây, sơn là vật liệu phổ biến để xây dựng nhà cửa. Để có được những tấm tranh lợp mái hay dựng vách, những người thợ lành nghề phải “gõ” bản đồ, tức là đan thành những tấm ván vừa với kích thước của ngôi nhà.
Ở Đà Nẵng, chỉ một số ít người biết đánh đàn, như cụ thợ 10 tuổi 66 tuổi ở thôn Phước Hưng, xã Hòa Nhơn, huyện Hòa Vang. Ông Nhựt là thợ kép – từ dân gian chỉ nghề chạm phù điêu, tranh vẽ và các loại ve chai, gốm sứ của các công trình kiến trúc cổ Á Đông, nhưng nếu có người xin lợp nhà. Anh ấy cũng đã sẵn sàng.
Việc đánh nhau, theo ý kiến của Nhất, không phải ai cũng làm được. Bởi vì không chỉ công nghệ, mà còn là tầm nhìn nghệ thuật. Mỗi lần “gõ” tranh phải dùng một tay kẹp chồng tranh vào cạp, muốn gõ cho ngay ngắn thì lượng sợi trên tay phải vừa phải, sao cho ngón cái và ngón trỏ ngón tay có thể gần nhau Ít hơn là nhiều hơn và ngược lại. Nếu lợp không đều, mái sẽ dễ thấm nước mưa, khi đứng trong nhà nhìn sẽ không đẹp. Một tay giữ hình, tay kia khéo léo “bắt” hình vào hom (3 xiên tre đã ngâm nước, cắt theo thớ dài như hình), chỉnh sửa cho đều.
Vì vậy, từ trong veo không phải là động từ mà là danh từ, như trong câu “Mang mấy nắm cơm đi ăn kẹo” hay “Từng xâu xôi” (theo từ điển tiếng Việt). “it like a picture” có nghĩa là làm việc gì đó đều đều.
Đã từng có rất ít thợ lợp mái nhà chuyên nghiệp. Bởi vậy, ai có “bàn tay vàng” nặn được bức tranh đều và đẹp sẽ được chủ trọng đãi. Dân gian có câu “đàn ông xây nhà, đàn bà gánh rau”, có nghĩa là đàn ông xây nhà ăn nhậu, vui chơi, đàn bà đi chợ rau ít tốn tiền mua quà vặt.
Lợp tranh rất bền, anh cho biết, nếu lợp dày 15-20 cm thì phải 20-30 năm mới lợp lại. So với mái nhà lợp bằng ván lợp, tôn, lợp ngói hiện đại… thì nhà mái tranh sẽ mát mẻ hơn.
Mua nhà tranh ngày nay không phải là tập quán lỗi thời mà là thời trang mới để xây dựng ngôi nhà theo phong cách mộc mạc. Có lẽ vì thế mà những người có “bàn tay vàng” như ông mới có cơ hội vực dậy nghiệp xưa. Đây cũng là cơ hội để giới trẻ ngày nay hiểu rõ hơn về câu nói “vạn vật như tranh” thay vì vắt chanh vắt cam!
dnct
