Câu “học tài thi phú” nghĩa là gì
Giải thích ý nghĩa của học tài năng
Học để chuẩn bị cho kỳ thi có nghĩa là trong quá trình học, dù học tốt hay không thì khi đi thi chưa chắc bạn đã đạt điểm cao. Ngay cả khi bạn làm tốt trong kỳ thi, bạn có thể không vượt qua nếu bạn làm đúng. Vì kết quả của bài thi không chỉ phụ thuộc vào kiến thức, quá trình học tập… mà còn rất nhiều yếu tố khác nhau như may mắn, môi trường thi, đề thi…
Trong lịch sử các bậc thầy Nho học ở Việt Nam, có rất nhiều nam thanh nữ tú đỗ tiến sĩ danh giá. Tuy nhiên, cũng có những trường hợp rất đáng tiếc, chỉ vì một sơ xuất nhỏ mà không được chấm điểm, hoặc bị quy là gian lận, trượt kỳ thi. Vì khoa thi đầu tiên được tổ chức vào năm Ất Mão (1075) do Lý Nhân Đường ra lệnh. Trải qua các triều đại, chế độ thi cử ngày càng hoàn thiện. Vào thời Lý Khánh Tông, để đảm bảo tính nghiêm ngặt và chất lượng của việc tuyển chọn nhân tài, vào tháng 4 năm Tây Băng (1462), nhà vua đã định ra “Tục lưu hương”.
Đây là “bản cam kết” buộc xã phải chịu trách nhiệm về tư cách, đạo đức của những liệt sĩ là con, cháu của xã. Theo sách “Đa Việt Tông sử”, trước khi thi, nhất là vào khoảng tháng 8 năm trước, học sinh nào có ý định dự thi “phải đến nhà đạo hoặc đạo địa phương, khai tên, lý lịch, và chờ thi, nếu đạt thì gửi danh sách đến trường Lễ nghi, đến giữa tháng Giêng năm sau mới được tham gia. đưa vào bài thi, ai bất hiếu, bất hiếu, bất nghĩa, loạn luân, phạm thượng. Những diễn viên như vậy dù có học đến nơi đến chốn, văn hay chữ tốt cũng không được dự thi.
Quy định về lệ bảo được thực hiện từ đó cho đến thời nhà Nguyễn, triều đại phong kiến cuối cùng ở nước ta. Thời Nguyên Thanh, đặc biệt là đời Minh Vương, chế độ sơ tuyển và thi cử đã được cải cách, nhưng chế độ bảo lãnh vẫn được áp dụng. Khoa Thơ đầu tiên do triều Gia Long tổ chức vào năm Đinh Mậu (1807) có quy định: “Trước kỳ thi, quan đứng đầu địa phương phải ghi tên những học sinh dự thi. , thất thường, trộm cướp, phản quốc, không được thi.”
Điều thú vị là không có giới hạn cụ thể về độ tuổi của thí sinh nên có thí sinh đã ngoài 70 tuổi, có thí sinh tóc vẫn còn để chỏm. Trong sách Lịch triều hiến chương của Phan Huy Chú, ở mục ấn chương có ghi thể lệ thơ văn năm Giáp Ngọ (1678) của Lý Hải Thông như sau: “Hoặc dưới 18 tuổi Cũng có thể đi thi để rộng đường chiêu mộ nhân tài, nhưng phải làm quan huyện, quan tỉnh.”
Trên thực tế, trước đây không có giới hạn về tuổi tác, vì vậy Ruan Xian 13 tuổi đã đỗ Trạng nguyên, Deng Mala 14 tuổi đã đỗ Ding Gu Nian (1247), và 16 tuổi lão Ngạn đỗ Hoàng giáp khoa Giáp Thìn (1304)……
Thời Minh Mạng nhà Nguyễn, năm Ất Mùi (1835), một thí sinh mới 13 tuổi đỗ tiến sĩ, tuy không có tội tình gì mà chỉ do lỗi của địa phương. cơ quan biên dịch. hướng đi. Tuy nhiên, vua Ming Ming cho rằng đó là gian lận trong kỳ thi, vì vậy cậu bé thông minh đã trượt một cách oan uổng.
Trong sách “Chính minh mạng” có tóm tắt thông tin liên quan đến việc này như sau: Hoàng đế lại ban chiếu chỉ. Nói thật: Chân mới 13 tuổi, danh sách ghi 19 tuổi, bởi vì trước đó tham mưu trưởng phạm sai lầm, không kịp sửa sai. Sau khi nghe điều này, hoàng đế nói:
Chứng chỉ đầu vào là bước đầu tiên trong tiến trình và phải bắt nguồn từ danh tiếng. Nếu có chuyện che giấu tuổi tác của mình, trước tiên là tự lừa dối mình, sau đó mới làm quan, thì làm sao có thể mong được công bằng chính trực. Vì vậy, tôi không thể nhận được đậu. Vui lòng sửa theo tuổi.
Sau đó, nhà vua ra lệnh cho quan bộ: từ nay về sau, các thí sinh phải khai thật họ tên, tuổi tác, nguyên quán. Nếu ai bị Chánh án trình bày sai thì phải báo cáo Chánh án và yêu cầu sửa chữa. Nếu tiếp tục giấu giếm, im lặng cho đến khi biết mình sẽ cảm thấy có lỗi.
Từ đó về sau, trong sử sách không hề ghi lại một thanh niên lê chân. Đáng tiếc Minh Vương quá nghiêm khắc, khiến nhân tài bị bỏ qua, không có điều kiện nâng cao trí tuệ.
Nói về tài và thơ
Trong thời phong kiến, khoa cử là một trong những hình thức cơ bản để tuyển chọn nhân tài phục vụ đất nước. Theo sử cũ, khoa thi Nho học ở Việt Nam bắt đầu từ năm 1075 dưới triều Lý Nhân Tông và kết thúc vào năm 1919 dưới triều vua Khai Định. Trong suốt 845 năm, có nhiều loại khoa thi khác nhau, mỗi loại có đặc điểm riêng.
Như chúng ta đã biết, chế độ thi cử ngày xưa thường rất nghiêm ngặt nên con đường sự nghiệp của nhiều Nho sĩ không được suôn sẻ. Thậm chí, nhiều người có thực tài, có học thức cũng đã thất bại chỉ vì phạm phải (không bỏ danh vương). Chính kiểu quy định khắt khe này đã khiến nhiều người có tài nhưng không được ghi nhận xứng đáng. Vì vậy, trong dân gian thời bấy giờ có câu “học tài, học thơ”.
Tiếc rằng ngày nay có rất nhiều người lười học, không có của để ăn, khi thi trượt lại tủi thân vì “học thơ”. Câu này ngày xưa có thể đúng nhưng ngày nay chẳng mấy ai tin, trừ những bạn gặp sự cố bất khả kháng trong ngày thi.
Những người chăm chỉ học hành sẽ cảm thấy khó chịu với cái cớ “học thơ”, bởi nó chẳng khác nào đánh đồng điểm thi đại học của người ta với điểm thi vào trường thấp. Tuy nhiên, thời nào cũng chỉ có thể bác bỏ hoàn toàn quan niệm “học tài thi phận” trong thi cử công bằng, vô tư.
