Em bối rối trước thầy
Vừa được bà mối “rước” về, phong thái, gia thế của số học trò càng phản diện, mặt mũi còn hợm hĩnh:
Ngân hàng đưa quân mối vào nhà,
Ghế cao nhất là thô lỗ.
Con đường “ngồi” là con đường của thương gia, con đường của “buôn thịt”, con đường của “buôn người”. Cử chỉ “thô lỗ” là của người thiếu cá tính, không lịch sự, không đàng hoàng. Cách “ngồi” và tư thế “liều lĩnh”!
Giấy khai sinh bị bọn đồ tể, buôn người lọc “quanh năm bán vải vụn kiếm tiền”. Khi bà mối “bắn tóc bắt tay” đối tượng, anh “cân” rồi “cân tài”, anh “ép”, anh “thi”, anh bắt Kiều đánh đàn, làm thơ “lưỡng lự” nghi cho ki. “Màu cờ sắc áo” với anh chỉ là hàng hóa thôi :
Cân,
Ngậm cung trăng thử quạt thơ.
Và chỉ sau khi có “Mặn mà xinh”, cái tên sinh viên “Không thể không mua bán” tuy nói là “mua ngọc”, tuy cao giọng nói “độc thân” nhưng lại là vẫn “cò”, Có khi “bớt một”, có khi “thêm hai”. Thời gian mặc cả của các mỹ nữ kéo dài đến “nửa tiếng” trước khi “giảm giá”:
cò bớt một bớt hai,
Giá vàng đã vượt quá bốn trăm.
Cảnh “Mua sắm ở nước ngoài cỡ lớn” đã thể hiện cái tâm và cái tài của Nguyễn Du. Nhà thơ tố cáo, lên án, khinh bỉ bọn “lò mổ buôn người” trong xã hội thối nát qua nhân vật mã thư sinh. Tài năng của một người phụ nữ đã trở thành một món hàng, và nhân phẩm của cô ấy đã bị chà đạp thành bùn! Câu ca “Tiền có hết, làm gì có nấy!” là lời lên án mạnh mẽ những kẻ bất lương, cậy thân xác phụ nữ để làm giàu.
Nguyễn Du sử dụng bút pháp nghệ thuật hiện thực, chọn lọc những chi tiết tiêu biểu, đặc sắc nhất từ trang phục, ngoại hình, cử chỉ, ngôn ngữ, nghiệp vụ… để khắc họa nhân vật. Anh ta là một người đàn ông hiếu chiến, bội bạc, đê tiện và cũng giống như người phụ nữ đã làm nhục anh ta, thuộc về một “tấm kịch phi nghĩa và bất nhân”.
Những ngôn từ trong ngòi bút của nhà thơ có ma lực ghê gớm, phác họa nên những bức tranh sắc nét như: mượt mà, sang chảnh, luộm thuộm, luộm thuộm, luộm thuộm, kheo, cò… Bức tranh thể hiện vùng hình tượng nhân vật của ” Kiều” trung học kinh điển” trở thành xã hội. Ví dụ điển hình về “hàng rong bán hương” càng làm nổi bật giá trị đích thực của bài thơ kiệt tác này.
