Hải Phòng – mảnh đất giàu truyền thống văn hóa, có nhiều di tích lịch sử, danh lam thắng cảnh mang nét đặc trưng của vùng biển. Trong số những di sản văn hóa này, nổi bật nhất là Lễ hội đấu bò Doosan. Đây là một loại hình sinh hoạt văn hóa lâu đời chỉ có ở Dushan, là sinh hoạt văn hóa, tín ngưỡng và nghệ thuật truyền thống phản ánh đời sống vật chất và tinh thần của một cộng đồng trong quá khứ.
Giới thiệu về Lễ hội đấu bò Dushan
Không ai biết lễ hội đấu bò ở Dosan được tổ chức vào thời gian nào. Đây là một tục lệ cổ xưa có từ xa xưa. Còn được gọi là Lễ hội chọi bò, Lễ hội chọi bò là lễ hội truyền thống của hàng nghìn ngư dân vùng biển Đảo Sơn, TP Hải Phòng. Lễ hội được tổ chức vào ngày mồng chín tháng tám âm lịch. Nó đã như thế này, mỗi năm một lần, cho đến bây giờ. Tuy nhiên, do dịch bệnh năm 2020 nên Lễ hội chọi bò sẽ không được tổ chức.
Điều đặc biệt của Lễ hội đấu bò là nó là minh chứng cho sự can thiệp và gắn kết độc đáo giữa nhiều cộng đồng địa phương. Bởi lẽ, theo lẽ thường, lễ hội nhất định sẽ được sáng tạo và lưu giữ ở nhiều nơi, tương ứng với câu nói “trống làng, đánh làng”. Thánh của làng nào thì thiêng của làng đó”. Tuy nhiên, ở Lễ hội chọi bò Dushan thì không như vậy, ở đây có sự giao thoa giữa các yếu tố văn hóa nông nghiệp của cư dân ven biển (như đã nói ở trên) và cư dân đồng bằng. Tưởng nhớ công ơn của các vị thần, cầu nguyện Năm tới an khang thịnh vượng.
Lễ hội đấu bò Doosan mang sắc thái riêng và chung, thể hiện tinh thần đoàn kết, ý thức cộng đồng như tư tưởng “làng đánh trống, làng cùng cúng”. Ngoài ra, vì là phong tục của dân tộc biển nên Lễ hội Chọi trâu còn gắn liền với tín ngưỡng thờ thủy thần qua nghi lễ chọi trâu. Theo quan niệm của người dân nơi đây, đặc biệt là những ngư dân đánh cá ngoài biển khơi, mặt trăng có mối quan hệ mật thiết với giao thông thủy.
Đồng thời, sừng trâu cũng có hình lưỡi liềm khá giống với hình dạng của mặt trăng. Sự thân thiết này được minh chứng khi hai chiếc sừng ngược chiều trôi xa nhau dưới ánh trăng bạc. Sừng trâu từ đó trở thành biểu tượng của vầng trăng khuyết, gắn liền với thần độc dược. Đây là vị thần được người dân Hải ngoại tôn thờ. Sau mỗi cuộc chọi trâu, trâu thắng cuộc được đưa xuống thuyền.
Họ bị bắt khỏi đất liền và ném xuống biển để hiến tế cho các vị thần. Tuy nhiên, đó chỉ là phong tục cũ. Hiện tại, trâu thắng cuộc sẽ được nhận một bát hương và bức cờ “Thần linh cao vời vợi”. Lúc này, người dân trong làng sẽ cùng nhau mổ thịt để tế thần làng. Họ dùng trâu làm vật hiến tế để cầu cho mưa thuận gió hòa, biển lặng, ngư dân thuận buồm xuôi gió, được mùa tôm cá bội thu. Ở Hải Phòng, dân ca cổ được lưu truyền từ lâu:
“Bất kể ai mua bán ở đâu
Mùng chín tháng tám ta về chọi trâu
Nguồn gốc của lễ hội đấu bò Doosan
Như đã đề cập trước đó, không ai dám chứng minh rằng lễ hội Doosan đã từng tồn tại. Lịch sử của lễ hội đấu bò vẫn còn là điều bí ẩn. Theo cuốn Lịch sử người Hà Nội của nhà văn Hà An, Lễ hội đấu bò Doosan đã xuất hiện từ thời nhà trần. Tuy nhiên, trong nhân dân vẫn lưu truyền những truyền thuyết, câu chuyện về lễ hội này. Có nhiều phiên bản, và mỗi câu chuyện có quan điểm riêng.
Kỳ tích tước điểm vua
Truyện thứ nhất kể về sự tích tước điểm của vua. Theo sách “Tống Khánh địa chí” được biên soạn vào cuối thế kỷ 19, Thần Vương Vũ Nham là vị thần được người dân làng chài thờ phụng. Trong sách kể rằng khi một người đi ngang qua ngôi đền, anh ta nhìn thấy hai con bò đang va chạm với nhau. Khi nhận thấy chuyển động do có người đi qua gây ra, chúng lập tức lao xuống biển và biến mất.
Từ đó, người Tushan bắt đầu mở hội chọi bò vào ngày mồng chín tháng tám âm lịch. Nhất là vào mùa lễ hội, mưa như nước, mưa to gió lớn. Vì vậy, người dân ngày càng tin rằng ngày này chính là ngày thủy thần Duoshan xuất hiện.
Sự tích bà Đề
Đấu bò Doosan cũng gắn liền với truyền thuyết về bà Đề. Cái tên này đã được truyền tụng như một câu chuyện hay vì cô thôn nữ xinh đẹp và yêu kiều. Sau đó, cô kết hôn với vua Thủy Tề. Chỉ riêng chuyện bà Đệ đã có nhiều dị bản khác nhau. Một là có người cho rằng trên bãi biển có nhiều tôm cá là nơi vua thủy tề đón bà Đề về thủy cung. Người dân địa phương tổ chức lễ hội chọi trâu để độc chiếm bãi biển nhiều cá.
Họ sẽ hiến tế con trâu chiến thắng cho thủy thần để đổi lấy vật phẩm trên bãi biển, đồng thời cầu cho mưa thuận gió hòa, tôm cá bội thu. Bản thứ hai kể rằng bà Đề xuất thân nghèo khó, có thai với vua Thôi. Theo tục xưa, nếu gái chưa chồng mà có thai sẽ bị làng phạt. Bà de bị chết đuối dưới biển. Vì bất hạnh nên cô đã hiển linh. Sau đó, người dân địa phương đã xây dựng một ngôi đền gọi là Đền De Niang, và cầu xin cô đừng đổ lỗi cho mình.
Trên bãi biển nơi bà Đệ chết ngày càng nhiều tôm cá sinh sống. Kể từ đó, số lượng cá tăng lên hàng năm. Mọi người đến đây để câu cá. Sau đó, cộng đồng địa phương đã tổ chức lễ hội chọi trâu để tưởng nhớ chiến công của cô. Trâu thắng cuộc sẽ được đưa ra biển để tế vợ.
Phiên bản cuối cùng của huyền thoại Madame de gắn liền với trận đấu bò Doosan nói rằng câu chuyện bà bị chết đuối ngoài khơi đảo Doc là dấu tích của một phong tục dành riêng cho thủy thần. Tục lệ này có từ thời nguyên thủy cho đến thời kỳ đầu phong kiến. Khi trình độ trí tuệ của con người tăng lên, người ta không còn dùng người để cúng dường nữa mà dùng động vật để cúng dường. Trâu là con vật được chọn để hiến tế.
Phép màu tiên tri
Cũng có truyền thuyết về cá voi sát thủ liên quan đến lễ hội đấu bò diễn ra ở vùng đất Dushan. Để tránh bị cá kình ăn thịt, ngư dân ở Dushan đã tổ chức lễ hội chọi trâu và mổ thịt để hiến tế. Bởi người dân làng chài từng nhiều lần bị cá kình ăn thịt. Vì sợ hãi, họ lập đàn tế trời để cầu bình an và phù hộ. Trong tuần đầu tiên của tháng 6, dân làng cam kết giết trâu để làm vật hiến tế tạ ơn nếu nó không còn bị cá kình ăn thịt nữa.
Hai tháng sau, vào một đêm giông bão, tất cả cá kình đều chết trôi dạt vào bờ. Sáng hôm sau thức dậy sớm, đếm vết chim cắn trên từng xác cá, người dân vừa hoang mang vừa mừng, bởi từ đó cuộc sống của họ được đảm bảo. Theo thỏa thuận, hàng năm ngư dân sẽ mang trâu đến đền Yi để cúng thần. Vì có quan niệm rằng các vị thần thích xem đấu bò nên người ta tổ chức lễ đấu bò.
>>Xem thêm
- Sơn ở đâu?
- Xe buýt Hà Nội Dosan
- Chuyện kể về bãi Đồ Sơn
anh hùng áo vải huyện anh nguyễn hữu cầu
Câu chuyện cuối cùng về nguồn gốc của lễ hội Đấu bò Dusan là của ông Nguyễn Hữu Cầu. Anh ấy đến từ làng Laidong, xã Xin’an, huyện Qinghe. Từ năm 1741 đến năm 1751, để cùng nhau giữ gìn cuộc sống yên bình ấm no, người dân làng chài đã giương cao ngọn cờ chống lại chế độ phong kiến tàn bạo, thối nát. Ông Ruan Youqiu là kẻ chủ mưu. Để tưởng nhớ công lao của người, hàng năm dân làng Dushan đều đặn tổ chức Lễ hội chọi bò và cờ caro.
Các tài liệu khác ghi lại rằng sau mỗi lần đánh thắng trận, Nguyễn Hữu Khâu thường ra lệnh mổ trâu. Chọn một con trâu có sức chiến đấu mạnh mẽ, mổ bụng bỏ chạy, bứt dây lao ra để bắt đầu cuộc chiến nảy lửa. Thấy vậy, binh lính reo hò vui sướng. Từ đó, Nguyễn Hữu Kiều thấy việc xem chọi trâu rất vui nên tổ chức hội chọi trâu để khích lệ quân sĩ hăng hái đánh nhau. Bằng cách này, lễ hội đấu bò đã tiếp tục cho đến bây giờ.
Ý nghĩa của Lễ hội đấu bò Doosan
Ý nghĩa ban đầu của Lễ hội đấu bò Doosan là để ghi nhớ công đức của các vị thần, duy trì kỷ cương làng xã, cầu mưa thuận gió hòa, quốc thái dân an. Đồng thời, lễ hội còn thể hiện sự đoàn kết, ý thức cộng đồng cao trong làng. Theo quan niệm từ xa xưa, làng nào có con trâu giành chiến thắng cuối cùng thì năm tới sẽ được bình an, ngư dân ra khơi gặp nhiều may mắn, không gặp sóng gió. Sau lễ hội chọi trâu, dù thắng hay thua đều phải mổ thịt những chú trâu tham gia hội thi, tế trời đất, cầu mùa màng bội thu. Người Doshan tin rằng ăn thịt trâu trong lễ hội sẽ mang lại nhiều may mắn và điều tốt lành.
Chuẩn bị cho Lễ hội đấu bò Dushan
Tuyển chọn, nhân giống và huấn luyện trâu
Để lấy được trâu trong lễ hội, việc chọn trâu cũng được chuẩn bị rất công phu, mất hàng tháng trời. Thậm chí, trước lễ cúng một năm, những người có kinh nghiệm sẽ đi mua trâu, lặn lội sang nhiều tỉnh lân cận như Tuyên Quang, Bắc Kinh, Nam Định, Thanh Hóa… để tìm trâu ưng ý. Dấu hiệu của một con trâu tốt, khỏe mạnh và đủ sức chiến đấu bắt đầu từ khả năng chống mông và đỡ đòn của trâu đực đối thủ.
Da trâu màu đồng, tóc móc câu, khoang bốn chìa, cằm đen, trên đầu có lông thô và cứng là những tiêu chí lựa chọn tiếp theo. Trâu có cổ dài, ngực rộng, đầu hơi thon. Lưng trâu phải đủ dày và phẳng để chịu lực húc của trâu khác. Ngoài ra, trâu có háng rộng, đuôi càng nhỏ thì trâu càng quý. Về phần Sừng – bộ phận được coi là binh khí trong mỗi cuộc Đấu bò phải đen như gỗ mun, sừng nhô cao như hai cánh cung, cong như lưỡi liềm.
Giữa hai chiếc sừng có một chỏm tóc trên đầu. Mắt trâu phải có màu đen với tròng đỏ. Chọn trâu xong mà đem ra chọi ngay vẫn không được. Cũng cần phải huấn luyện trâu để chúng có thể chiến đấu. Một số kỹ năng cần được đào tạo, chẳng hạn như chạy, lội nước, leo trèo và thích nghi với các điều kiện thời tiết khác nhau. Trong một số trường hợp, trâu được mài sừng để tăng khả năng chiến đấu và tính sát thương.
Trong suốt lễ hội, luôn có một lượng lớn khán giả. Cần tập cho trâu thích nghi với không khí ồn ào, náo nhiệt trước đây. Không chỉ tập tấn công mà còn tập cho trâu cách tự vệ bằng các đòn mồi, cắm sừng, đập và vồ. Khi chọi nhau, các trâu được phép vạch hàng sau một khoảng cách nhất định rồi lao vào nhau. Theo một số chuyên gia chọi trâu, trâu chọi có thể học được những trò nguy hiểm như chọc mắt, giao bóng, một số trâu có bản năng hung dữ sẽ học nhanh hơn.
Đấu trường
Lễ hội chọi bò Đồ Sơn được tổ chức tại đình tổng Đồ Sơn. Một số trận đấu gay cấn giữa những con trâu ngang nhau có thể kéo dài tới 40 phút đến một giờ. Sân trường hay chòi tranh nơi trâu chọi được chọn là bãi đất rộng, bằng phẳng, rộng khoảng 80 x 100m. Để đảm bảo an toàn, xung quanh có hàng rào. Trong sân có chỗ để trâu gọi là “xúc xích”. Địa điểm được bao quanh bởi khán đài.
chuyện gì đã xảy ra ở trận đấu bò do son
Quy mô của lễ hội đấu bò rất hoành tráng và có nhiều nghi lễ lớn, bao gồm lễ khai mạc, diễu hành của mikoshi, ô dù, lính canh, v.v. Lễ hội đấu bò được chia thành hai phần: lễ và tế. Các nghi lễ đan xen các hội đồng. Từ ngày mồng một tháng Giêng âm lịch, lễ cúng thần linh được tổ chức ở nhà công. Tiếp theo là lễ rước nước liên quan đến tục cúng tế thủy thần. Chai nước được thay thế hàng năm. “Ông trâu” hay chủ trâu đến làm lễ thành vua. Cuộc họp được tổ chức vào ngày mồng chín tháng tám âm lịch. Bắt đầu từ 1 giờ sáng, ông chủ làng làm lễ xin hoàng thượng cho phép dắt trâu đi đua.
Dàn diễu hành, đi đầu là đoàn phượng, chiêng, trống, kiệu, bát bửu, mặc áo đỏ viền trắng, thắt lưng. Tiếp theo là các bô lão, chức sắc trong làng, các ông chăn trâu, lần lượt được xếp hạng và loại bỏ. Bên cạnh mỗi con trâu là hai cậu bé múa cờ hiệu. Hòa cùng tiếng nhạc bát âm và tiếng hò reo của người dân xung quanh, màn diễu hành trâu diễn ra vô cùng sôi động và náo nhiệt.
Tiếp theo là nghi thức chào cờ. 24 chàng trai Lèng lực lưỡng chia thành 2 hàng biểu diễn cờ và múa. Đây là hoạt động tái hiện lễ khai ấn của Huyện Hạ Nguyễn Hữu Hựu, cầu thần gió phù hộ cho mưa thuận gió hòa, thuyền buồm thuận buồm xuôi gió. Kết thúc lễ hội, các trâu được về khi tìm được trâu thắng cuộc.
Sáng 10/8, toàn bộ số trâu tham gia tế lễ được mổ thịt tại khu nhà công. Theo phong tục của người dân địa phương, người ta lấy một ít máu trong bát tiết trâu để tế thần, sau đó đổ xuống ao để tiễn thần. 12 giờ trưa, buổi lễ bắt đầu. Du khách tham gia lễ hội chọi bò sẽ được mua thịt trâu chọi về để cầu lộc, cầu may. Vào ngày 16 tháng 8, lễ “xua đuổi” được tổ chức và lễ hội đấu bò chính thức kết thúc.
Lễ hội đấu bò tót thật ý nghĩa và hấp dẫn phải không nào? Nếu bạn có nhu cầu đến Hải Phòng để tham gia lễ hội chọi bò Du Sơn, hãy liên hệ với du lịch khát vọng Việt. Công ty có nhiều gói du lịch với giá ưu đãi hấp dẫn. Hãy nhanh tay gọi đến số điện thoại bên dưới hoặc đến trực tiếp địa chỉ để đội ngũ nhân viên của Du lịch Khát Vọng Việt đưa ra những gợi ý gói du lịch hợp lý cho bạn nhé!
Địa chỉ: Số 18, lô 4b, đường trung yên 10a, p. hòa bình, cầu giấy, Hà Nội
ĐT: (024) 666 355 11 – Hotline: 0962.70.5533 * 0934.507.489 * 0855.002.652
Email: dulichkhatvongviet@gmail.com
Website: https://dulichkhatvongviet.com
Lễ hội chọi bò Đồ Sơn với những nét văn hóa truyền thống đặc sắc đã trở thành sản phẩm du lịch đặc sắc thu hút du khách thập phương đến với Hải Phòng. Năm 2000, Lễ hội đấu bò Doosan được nhà nước công nhận là một trong 15 lễ hội hàng đầu của quốc gia. Hy vọng bài viết này đã khơi dậy sự quan tâm của bạn đối với lễ hội truyền thống quý báu của dân tộc này. Một hôm đến Du Sơn-Thanh Hóa cách đó không xa, được tận mắt chứng kiến chọi trâu!
Người đọc cũng quan tâm:
