Thị trường là một hiện tượng xã hội ra đời trong những điều kiện lịch sử nhất định. Sự ra đời của thị trường gắn liền với sự hình thành và phát triển của sản xuất và lưu thông hàng hóa, tiền tệ trong xã hội loài người. Ban đầu, trình độ sản xuất còn thấp, sản phẩm làm ra chưa đáp ứng đủ nhu cầu của con người, nền kinh tế mang tính tự cung, tự cấp, chưa có thị trường để trao đổi sản phẩm.
Với sự phát triển của xã hội loài người, ngày càng có nhiều sản phẩm và thặng dư. Ngoài ra, nhu cầu của con người rất đa dạng và ngày càng phát triển, mỗi cá nhân (một nhóm người) chỉ sản xuất ra một loại sản phẩm hoặc một số lượng nhất định nên họ có nhu cầu trao đổi sản phẩm do mình làm ra lấy sản phẩm do người khác làm ra để thỏa mãn nhu cầu của mình. Như vậy, cạnh tranh và độc quyền bắt đầu xuất hiện. Vậy cạnh tranh và độc quyền được quy định như thế nào trong nền kinh tế thị trường?
Tổng đài tư vấnPháp luậttrực tuyến 24/7: 1900.6568
– Cơ sở pháp lý: Luật Cạnh tranh 2018.
1. Khái niệm cạnh tranh và độc quyền:
– Khái niệm cạnh tranh là một khái niệm rộng bao hàm nhiều lĩnh vực khác nhau và có cách thực hành khác nhau nên có nhiều khái niệm khác nhau về cạnh tranh. Cạnh tranh là một hiện tượng kinh tế – xã hội phức tạp, xét từ góc độ chung nhất của đời sống xã hội, “cạnh tranh là sự cạnh tranh của một người (hoặc một nhóm) nhằm giành ưu thế về một mặt (người) nào đó trước người (người) khác.
– Trong nền kinh tế thị trường, hiện tượng độc quyền trong nền kinh tế chủ yếu được hình thành trong quá trình cạnh tranh. Trong quá trình tích tụ và tập trung tư bản, việc xuất hiện độc quyền là tất yếu khách quan. Việc tích tụ và tập trung tư bản khác nhau ở các lĩnh vực sản xuất, hoạt động và phạm vi địa lý nên mức độ độc quyền trong các trường hợp này cũng khác nhau. Các nhà sản xuất, doanh nghiệp khác nhau có vai trò khác nhau trên thị trường, mỗi nhà sản xuất, doanh nghiệp đều khác nhau, thế mạnh của sản phẩm do họ sản xuất ra có tác động khác nhau đến thị trường.
2. Cạnh tranh và độc quyền trong nền kinh tế thị trường:
– Độc quyền chịu sự kiểm soát của pháp luật Mặc dù cấu trúc của hệ thống luật cạnh tranh giữa các quốc gia có sự khác nhau nhưng nhìn chung luật cạnh tranh được chia thành hai lĩnh vực khác nhau. Đó là luật chống cạnh tranh không lành mạnh và luật chống hạn chế cạnh tranh (hay còn gọi là kiểm soát độc quyền). Do tính chất, mức độ, mục đích và hậu quả của hai nhóm hành vi cạnh tranh bất hợp pháp này là khác nhau nên pháp luật nghiêm cấm họ can thiệp vào các vị trí này với những cách thức và mức độ khác nhau.
