Từ nhỏ chúng ta đã được nghe ông bà kể chuyện cổ tích, được mẹ hát những bài hát ru – dân ca. Khi lớn lên, chúng ta có thể đọc và học thơ, truyện ngắn và một số tiểu thuyết… truyện cổ tích, ca dao, thơ, truyện đều là tác phẩm văn học. Với sự dao động của cảm xúc, chúng ta đến với văn chương một cách ngây ngô. Rất ít người trong chúng ta suy nghĩ nhiều về ý nghĩa của văn học đối với bản thân và người khác. Vậy văn chương nghĩa là gì? Đọc và học thơ ta được gì? Nếu bạn muốn trả lời những câu hỏi lý thuyết rộng và rất thú vị này, hãy cùng đọc bài “Hoài Thanh – Ý nghĩa văn học của một nhà phê bình văn học nổi tiếng”. Văn bản viết năm 1936 (in trong Văn Học và Hành Động). Đây là một tác phẩm nghị luận văn học, bàn về các vấn đề văn học, khác với văn nghị luận yêu nước của nhân dân ta là văn chính luận về các vấn đề chính trị xã hội… vì nó là một đoạn trích trong một bài văn nghị luận. Vì các lập luận quá dài nên văn bản chúng tôi nghiên cứu không bao gồm đầy đủ ba phần: đặt vấn đề, giải quyết và chốt vấn đề. Nổi bật trong văn bản là ba nội dung quan trọng mà tác giả Hoài Thanh gọi là ý nghĩa văn học: nguồn gốc và sứ mệnh của văn học nói chung, nguồn gốc và sứ mệnh của các tác phẩm thơ, văn, kịch nói riêng.
1.Nguồn tài liệu.
Bước vào văn bản, ngay từ đầu ta bắt gặp một câu chuyện xưa thú vị. Tác giả giải thích nguồn gốc của văn học từ câu chuyện này. Theo Hoài Thanh, “nguồn cội căn bản của văn chương là lòng thương người, thương muôn loài”. Quan niệm này có đúng không? Rất đúng, nhưng không phải duy nhất. Có nhiều nhà lý luận giải thích thế này: văn học sinh ra từ lao động, hay văn học sinh ra từ đau khổ và khát vọng cao cả của con người… Tuy quan điểm của Hoài Thanh khác với các quan niệm trên nhưng chúng không đối lập hay loại trừ lẫn nhau. Ngược lại, quan điểm của ông bổ sung và làm phong phú thêm một vấn đề quan trọng trong lý thuyết về nguồn gốc văn học. Vì vậy, tác giả dùng từ khóa sau từ nguyên để chỉ nguồn chính, và nguồn quan trọng của văn chương là từ bi. ,. Đó là một cách đặt vấn đề linh hoạt, khéo léo, không áp đặt cũng không khẳng định quan điểm của mình bao hàm tất cả các khái niệm khác. Theo quan điểm của Hoài Thanh, hãy cứ suy nghĩ và nghiên cứu, lên lớp trên, nhất định chúng ta sẽ tìm hiểu sâu hơn về vấn đề này.
2. Sứ mệnh của văn học
Tác giả giải thích nguồn gốc của văn học trong một câu rồi nói: “Văn chương sẽ trở thành hình ảnh của đời sống dưới nhiều hình thức, không những thế, văn học còn sáng tạo ra đời sống”. của văn học, nhấn mạnh vào hai cụm từ “tưởng tượng cuộc sống” và “tạo ra cuộc sống”. Nó có nghĩa là gì ? Phải chăng tác giả muốn nói rằng văn học có nhiệm vụ phản ánh cuộc sống? Ở đây, hình dung là danh từ có nghĩa như hình ảnh, kết quả phản ánh, miêu tả trong văn học. Hai câu thơ của Bác Hồ “Tiếng suối trong như khúc hát xa – Bóng hoa trăng cổ thụ” (Cảnh khuya) hình dung, phản ánh, tái hiện cảnh đêm tuyệt đẹp của rừng Việt Nam phong cảnh. Hay qua ca khúc “Tôi yêu Sài Gòn”, tác giả Ming Xiang cũng đã tưởng tượng ra cảnh và người Sài Gòn, một vùng đất ngọc vừa cổ kính vừa hiện đại, và cuộc sống cũng rất quan trọng. Như Hoài Thanh đã nói, những cách hình dung, những cách tái hiện và phản ánh đời sống văn học vô cùng phong phú và đa dạng. Mỗi nhà văn, nhà thơ đều có cách phản ánh, hình dung lại cuộc đời của mình, tùy thuộc vào vốn sống, tài năng và tâm hồn của mỗi người. Tâm hồn con người rộng lớn vô biên. Vì vậy, Hoài Thanh đã viết: “Vũ trụ này tầm thường và chật hẹp, không đủ thỏa mãn tình yêu phong phú của tác giả. Nhà văn sẽ tạo ra một thế giới khác.” Đây cũng là nhiệm vụ của văn học: nhiệm vụ của sáng tạo. điều đó nghĩa là gì? Đó là: thông qua tác phẩm văn học, nhà văn dựng nên bức tranh thiên nhiên, bức tranh cuộc sống vượt lên trên hiện thực và tốt đẹp hơn cuộc sống hiện thực bằng trí tưởng tượng cao và những ước vọng tốt đẹp. Lấy Nguyễn làm ví dụ. Sau khi đất nước hòa bình, cuộc đời ông gặp nhiều ẩn ức. Anh lên án, về núi. Núi rừng nơi đây vẫn như xưa, có suối chảy róc rách, có đá phủ rêu, có thông, có trúc… lặng im, vô cảm. Tuy nhiên, trong tiếng hát Côn Sơn, mọi thứ trở nên sống động, tiếng đàn, đệm êm, giường phẳng, mái tranh, và cả… những vần thơ nhàn tản nơi trần thế. Nguyễn Trãi đã tạo ra một cuộc sống khác với cuộc sống mà anh vừa đối mặt. Nhà văn không chỉ giải phóng những ẩn ức, bế tắc bằng cách tạo ra cuộc sống của chính mình, mà còn gửi đến người đọc những thông điệp, những mong muốn, ước vọng, nhắc nhở chúng ta biết yêu ghét đúng đắn. Hãy chia sẻ và cộng hưởng với niềm vui, nỗi buồn, ước mơ và quyết tâm của nhà văn, và làm một số điều tốt đẹp để làm cho cuộc sống mà nhà văn tưởng tượng tốt hơn, tươi mới hơn và thậm chí khác với cuộc sống trong văn học. Nhà thơ Hồ Chí Minh đã miêu tả cảnh đêm rừng Việt Bắc trong cảnh khuya, mong ước cuộc kháng chiến chống Nhật lúc bấy giờ mau đến thắng lợi, để núi rừng Việt Bắc quê hương đất nước Việt Nam tươi đẹp hơn, đời sống nhân dân ấm no hạnh phúc. Nhạc sĩ Tương Dương ca ngợi đất và người Sài Gòn trong ca khúc “Tôi yêu Sài Gòn”, mong rằng “mọi người cũng yêu Sài Gòn như tôi”. Tình yêu thúc đẩy con người làm nhiều điều tốt. Yêu Sài Gòn, “mọi người” – kể cả người viết – và bạn đọc sẽ tích cực góp phần tạo nên một Sài Gòn đẹp hơn, đáng yêu hơn. Sau tác phẩm văn học, cuộc sống luôn được nối dài và phát triển trong tâm trí, ý chí, khát vọng và hành động của người đọc… Phải chăng văn chương phải “tạo ra cuộc sống”? Như một tâm trạng hoài niệm.
3.Công dụng của văn học.
Đề cập đến nhiệm vụ tái hiện, sáng tạo cuộc sống, đồng thời cũng đề cập đến một ý nghĩa quan trọng khác của văn học. “Cho nên—nội thanh viết—việc sử dụng văn học cũng góp phần khơi dậy lòng đồng cảm và khơi dậy lòng vị tha.” Phần thứ hai của văn bản, Ý nghĩa văn học, tập trung vào việc giải thích và bình luận về việc sử dụng văn học. Ta hiểu nghĩa của từ công dụng là: tác dụng, hiệu quả, bồi bổ trí tuệ, truyền cảm hứng… Ảnh hưởng của văn học đối với người đọc, đặc biệt là nhân dân nói chung. Vậy thì chúng ta hiểu công dụng của văn học qua lăng kính của Hoài Thanh như thế nào? Hoài Thanh viết: “Một người suốt ngày làm lụng vất vả chỉ lo cho mình… khi đọc truyện, ngâm thơ có thể vui, buồn, mừng, giận với người chung quanh…”. Điều này có nghĩa là văn học có khả năng lay động tâm hồn, giúp chúng ta chia sẻ nỗi buồn, niềm vui, nỗi đau, niềm hạnh phúc với mọi người… đưa chúng ta sống gần nhau hơn trong tình nhân ái, yêu thương và đoàn kết. Giữa người với người… “văn làm cho ta cảm hóa những tình cảm chưa có, rèn luyện những tình cảm đã có”. Rõ ràng, văn học nuôi dưỡng những cảm xúc tốt đẹp cho người đọc và làm phong phú thế giới tinh thần của chúng ta. Không chỉ vậy, văn học còn giúp tô điểm thêm biết bao màu sắc, âm thanh làm cho thế giới, con người và cuộc sống trở nên tốt đẹp, đáng yêu hơn. […] Từ xưa thi nhân ca tụng núi non, cổ thụ, cỏ cây hoa lá đều đẹp, từ khi có người lấy tiếng chim hót nước chảy làm đề tài ngâm vịnh, tiếng chim tiếng suối vang lên rất mới, hay… như Hoài Thanh Viết, nhấn mạnh dụng văn. Chúng tôi phát hiện ra điều này là đúng khi chúng tôi hiểu và suy ngẫm về những ý tưởng này và sau đó nghĩ về tài liệu chúng tôi đã đọc và nghiên cứu. Đọc những câu hát thương người, chúng em càng yêu ông bà hơn.
Thông qua những bài hát và những lời than thở của bản thân, chúng ta dần hiểu và yêu thương những người cha của mình, đặc biệt là những người chị và người mẹ già Việt Nam. Cũng như vậy, đọc chùm thơ Đường của lý bạch, hà tri chương, Đỗ phú, tình yêu quê hương trong ta được nuôi dưỡng bởi những rung động tinh tế. Qua hai bài: Quà của lúa non: cốm ơi, mùa xuân của em, ta thấm thêm vẻ đẹp của lúa Việt Nam, của mùa xuân Hà Nội, mùa xuân của đất nước ta, v.v. Hình như, văn chương nuôi dưỡng biết bao tình cảm trong sáng đưa ta đến với cái đúng, cái tốt, cái thiện. Văn học góp phần tôn trọng sự sống của con người. Một số nhà lý luận cho rằng vai trò của văn học là hướng con người đến những điều “chân, thiện, mỹ”. Giọng điệu hoài niệm tuy không dùng những từ ngữ chung chung như vậy nhưng qua những lập luận giản dị, kết hợp với cảm xúc nhẹ nhàng và giàu hình ảnh cũng đã nói lên khá đầy đủ, hiệu quả, có tác dụng văn chương. Nói cách khác, những bài báo của Hoài Thanh là những lời hay, những câu chuyện hay nhằm ca ngợi văn chương, ca ngợi tài năng và thành tích của các văn nghệ sĩ.
“Sẽ là một khung cảnh thê lương biết bao nếu lịch sử nhân loại xóa đi những nhà thơ, nhà văn, đồng thời xóa sạch dấu vết của họ trong tâm hồn nhân loại…!”. Câu cuối cùng của văn bản rất thú vị. Tác giả dường như muốn khẳng định vai trò kì diệu của người nghệ sĩ và nhấn mạnh ý nghĩa của văn học. Đồng thời cũng nhắc nhở chúng ta phải biết ơn các nhà văn, đặc biệt là phải biết trân trọng thơ ca, mà còn phải biết trân trọng văn chương. Nghìn lời nói buộc ta phải suy nghĩ…
Tóm lại, nội thanh lập luận theo lối lập luận kết hợp giữa lý trí, tình cảm và hình ảnh, cội nguồn cơ bản của văn chương là tình yêu thầm lặng và sự tha thứ. Văn học là sự hình dung, sáng tạo của cuộc sống, giúp hun đúc tâm hồn, tình cảm của chúng ta. Nếu lịch sử nhân loại xóa sổ văn học, cuộc sống sẽ vô cùng nghèo nàn. Quan niệm như vậy có thể chưa đầy đủ, nhưng có một số điều cơ bản và đúng đắn giúp chúng ta hiểu rõ: nguồn gốc, nhiệm vụ và công dụng của văn học. Nhờ vậy mà chúng ta đọc văn, học văn, hiểu và suy ngẫm về văn rõ hơn, sâu hơn.
Nhìn cả lớp từ một góc nhìn, nhớ và noi gương Bác Hồ vĩ đại
